Burçlar (Zodyak) Kuşağındaki Takımyıldızlar
Kuzey ve güney yarımküreye dağılan toplam 88 adet takımyıldızın 12 adedi Güneş'in bir yıl boyunca izlediği ekliptik yol üzerinde toplandığından bunlara "Burçlar (Zodyak) Kuşağındaki Takımyıldızlar" adı verilir.
Antik Yunanda Zodyak Kuşağı "Yaşam Çemberi" veya "Canlılar Çemberi" olarak adlandırılmıştır. Astrolojik çerçevede burçlar kuşağında 12 burç esas alınırken astronomik çerçevede bu sayının 13 olduğu ileri sürülür (1)
Astronomlar "Yılancı (Ophiuchus) takımyıldızını 13.burç olarak araya sokarlar. Yılancı takımyıldızının bir bölümünün ekliptik üzerinde bulunduğu doğrudur ancak Güneşin 30 Kasım- 17 Aralık tarihleri arasında bulunduğu bu bölge astrolojik olarak Akrep burcu kapsamında değerlendirilir.
Zodyak takımyıldızlarının gökyüzündeki konumu ekvatoral sisteme göre sağ açıklık (right ascension- RA) saat birimiyle, dik açıklık (declination- DEC) açı birimiyle ifade edilir. Astrolojik sırasına göre zodyak takımyıldızları;
Koç (Aries) Takımyıldızı :
Koç takımyıldızı gök ekvatorunun kuzeyinde burçlar kuşağında yer alır. Zodyakın ilk burcunu temsil eder. Koçun boynuzlarında yer alan Sheretan ve Mesarthim sabit yıldızları antik çağda 0 derece Koç burcu noktasını işaret ettiğinden kuzey yarımkürede bahar ekinoksuna (VP) karşılık gelmiştir. Astrolojik olarak Koç burcunun 0 derecesi hala "İlkbahar Ekinoksu" nu gösterse de astronomik çerçevede bu nokta bugün Balık burcundadır. Koç takımyıldızı batıda Balık, doğuda Boğa takımyıldızları arasında yer alır.
Koç takımyıldızının ekvatoral sisteme göre konumu;
RA: 01h 46m 37s - 03h 29m 42s
DEC: 31.221 derece -10.363 derece
Güneşin Koç takımyıldızında kalış süresi: 21 Mart - 19 Nisan (2)
Güneşin Koç takımyıldızında kaldığı gün sayısı: 25 gün (3)
Genel takımyıldızlar arasındaki büyüklük sıralaması: 39.sıra
Zodyak takımyıldızları arasındaki büyüklük sıralaması: 11.sıra
Bayer/Flamsteed dizinine göre sabit yıldız sayısı: 61
Ana yıldızlar: 4,9
Gezegeni olan yıldızlar: 6
En parlak yıldızı: Hamal
Koç takımyıldızının en iyi gözlemlendiği zaman: Aralık ayı
Komşu takımyıldızları; Perseus, Triangulum, Pisces, Cetus,Taurus.
Koç takımyıldızı içindeki ana yıldızlar:
1)Alpha Arietis: geleneksel adı "Hamal" dır. Arapça "Al Ras Hamal" sözcüğü "Koçun Başı" anlamına gelir. Hamal, Koç takımyıldızının en parlak yıldızıdır (4) Gece gökyüzünde ise en parlak 48.sıradaki yıldızdır. Turuncu renkli dev bir yıldızdır. Hamal yıldızının yörüngesinde en az bir öte gezegen bulunur. Hamal, Sheratan ve Mesarthim ile birlikte gökyüzünde özel bir şekil oluşturur.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)];2.00
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.47
Dünyaya uzaklığı: 65.88 ışık yılı
2)Beta Arietis: geleneksel adı "Sheratan" dır. Mesarthim ile birlikte Koç'un boynuzlarına karşılık gelir. Araplar ilkbahar ekinoksuna atıfta bulunarak ona "iki işaret" adını vermiştir. Mavi-beyaz renkli alt dev bir yıldızdır. Beta Aritis A ve Beta Aritis B olmak üzere spektroskopik bir ikili yıldız sistemidir. İkincil yıldız daha sönüktür.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.66
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:1.55
Dünyaya uzaklığı: 59.69 ışık yılı
3)Gamma Arietis: geleneksel adı "Mesarthim" dır. Eski zamanda ilkbahar noktasına en yakın duran yıldız olduğundan Koçtaki ilk yıldız olarak anılmıştır. Koç'un sol boynuzunda yer alır. Sheratan ile birlikte bahar ekinoksunu işaret ettiğinden dolayı adı eski İbranice'de "Bakanlar" anlamına gelir. İkili sisteme ait beyaz renkli alt dev bir yıldızdır. Yeryüzünden bakıldığında bu çift yıldız tek bir yıldız gibi görünür.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.88
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.10/ 0.37
Dünyaya uzaklığı:164.07 ışık yılı
4)Delta Arietis: geleneksel adı "Botein" dir. Arapça "Al Buayn" sözcüğünden türetilmiş olup "göbek" anlamına gelir. Turuncu renkli dev yıldız yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.35
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.77
Dünyaya uzaklığı:169.6 ışık yılı
5) 41 Arietis: diğer adı "Bharani" dir. Mavi-beyaz renkli cüce yıldızdır. Üçlü yıldız sistemi olup yeryüzünden çıplak gözle görülebilir. Dünyaya 165.7 ışık yılı uzaktır. Bu yıldız Yunan harfli bir Bayer atamasına sahip değildir.
Koç takımyıldızındaki diğer gök cisimleri(deep sky objects);
1)NGC 772: spiral galaksi (10.31 mag V)
2)NGC 821: galaksi (11.31 mag V)
3) NGC 1156: galaksi (11.74 mag V)
4) NGC 770: küçük komşu galaksi (4)
Koç takımyıldızındaki göktaşı yağmurları:
1) Arietids; 22 Mayıs ile 2 Haziran tarihleri arasında meydana gelir. Zirve tarihi 7- 8 Hazirandır. Göktaşı yağmurunun kaynağı bilinmiyor. Bazı gökbilimciler 1566 Icarus asteroidi veya 96P/Machholz adlı kuyrukluyıldızından gelebileciği üzerinde durmaktadır.
Koç takımyıldızındaki göktaşı yağmurları genellikle en parlak yıldız Hamal etrafından saçılan Alpha Arietistir. Bunun haricinde Mayıs Aritidleri, Sonbahar Aritidleri, Delta Arietidleri, Epilson Arietidleri, Gündüz Arietidleri ve Koç Triangulidleri sayabiliriz.
Boğa (Taurus) Takımyıldızı:
Boğa takımyıldızı gök ekvatorunun kuzeyinde Burçlar kuşağında yer alır. Zodyakın ikinci burcunu temsil eder. Boğa takım yıldızı batıda Koç, doğuda İkizler takımyıldızları arasında yer alır.
Boğa takımyıldızının ekvatoral sisteme göre konumu;
RA: 4h 32m 15s -6h 03m 12s
DEC: -2.608 derece - 31.235 derece
Güneşin Boğa takımyıldızında kalış süresi: 20 Nisan- 21 Mayıs
Güneşin Boğa takımyıldızında kaldığı gün sayısı: 37 gün
Genel takımyıldızlar arasındaki büyüklük sıralaması: 17 sırada
Zodyak takımyıldızları arasındaki büyüklük sıralaması: 6.sırada
Bayer/Flamsteed dizinine göre toplam sabit yıldız: 132
Ana yıldızlar: 19
Gezegeni Olan Yıldızlar: 9
En parlak yıldızı: Aldebaran
Boğa Takımyıldızının yerküreden en iyi gözlemlendiği zaman: Ocak ayı
Komşu Takımyıldızlar; Auriga,Perseus, Aries, Cetus, Eridanus,Orion,Gemini
Boğa Takımyıldızı içindeki ana yıldızlar:
1)Alpha Tauri: geleneksel adı "Aldebaran" dır. Boğa Takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Aynı zamanda Gökyüzünde en parlak 13.sıradaki yıldızdır. Pleiades yıldızını izler gibi göründüğünden Araplar ona "takip eden" adını vermiştir. Boğanın yüzünü oluşturan "V" şeklinin bir parçasıdır. Turuncu-kırmızı renkli dev yıldızdır (5)
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: -2.095
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.641
Dünyaya uzaklığı:65,23 ışık yılı
2) Betha Tauri: geleneksel adı "El Nath" dır. Boğanın sol boynuzunda yer alır ve 2. en parlak yıldızdır. Arapça anlamı "toslamak" tır. Mavi-beyaz renkli dev yıldız Samanyolu galaksisinin antimerkezindedir yani dünyadan gözlemlendiğinde El Nath, Samanyolu galaksisinin tam karşı noktasına düşer.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.65
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -1.42
Dünyaya uzaklığı:134 ışık yılı
3) Gamma Tauri: 6 yıldızdan oluşan çoklu sistem Hyadum I veya Prima Hyadum olarak da bilinir. Parlak sarı renkli dev yıldızdır. Güneşten 85 kat daha fazla parlaktır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.654
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.22
Dünyaya uzaklığı: 154 ışık yılı
4) Delta 1 Tauri: Üçlü yıldız sistemi olup Hyadum II olarak da bilinir. Diğer adı "Eudora" dır. Turuncu renkli dev yıldız olup tümü Hyades açık yıldız kümesinde bulunur. Güneşten 74 kat daha fazla parlaktır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]:3.772
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +0.41
Dünyaya uzaklığı: 156 ışık yılı
5) Epilson Tauri: diğer adı Ain" dır. Boğanın sol gözünü simgeler. Turuncu renkli dev yıldızdır. Hyades yıldız kümesinin bir üyesidir. 2007 yılında yörüngesinde dönen bir öte gezegen keşfedildi.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: +3.53
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.145
Dünyaya uzaklığı: 147ışık yılı
6) Eta Tauri: diğer adı Alcyone'dır. Ülker (Pleides) açık yıldız kümesinin en parlak üyesi, Boğa takımyıldızının ise en parlak 3.yıldızıdır. Boğa'nın omzunda yer alır. Yeşil-sarı renkli ikili yıldız sistemidir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.87
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -2.62
Dünyaya uzaklığı: 440 ışık yılı
7) Lambda Tauri: Üçlü yıldız sistemidir. Arapça "Sadr Al Tauri" adı "Boğa Sandığı" anlamına gelir. Astronomik çerçevede "N/A" kapsamındadır (6)
8) Xi Tauri: Diğer adı "Ushakaron" dur. Çoklu yıldız sistemidir. Yıldızlar yörüngelerinde birbirlerini tuttukları için "değişen yıldız" olarak sınıflandırılır. Dünyamıza 210 ışık yılı uzaklıktadır. Spektroskopik ve tutulma yapan bir yıldız sistemidir.
Boğa Takım Yıldızı içinde yer alan diğer gök (deep sky objects) cisimleri:
1) M1: Yengeç (Crab Nebula) Bulutsusu bir süpernova kalıntısıdır (7)
2) M 45: Ülker (Pleides) açık yıldız kümesidir. Çıplak gözle görülebillir. Pleides açık yıldız kümesindeki en parlak 9 yıldız, Yunan mitolojisindeki 7 kız kardeşi temsil eder. Alcyone, Celaeno, Electra, Maia, Merope, Sterope, Taygeta ve onların ebeveynleri olan deniz perisi Pleione ve titan Atlas'tır.
3) C 41: Hyades açık yıldız kümesi içinde yüzlerce yıldızı barındırır. Kümedeki en parlak 4 yıldız; Gama,Delta, Epilson ve Theta Tauri'dir. Bu kırmızı dev yıldızlar Boğa takımyıldızının başını temsil edecek şekilde gökyüzünde konumlanmışlardır.
4) NGC 1555: Hind'in değişken bulutsusu T Taurinin yanında yer aldığından onun ışığı ile aydınlanan bir yansıma bulutsusudur. 1852 yılında İngiliz astronom John Russell Hind tarafından keşfedilmiştir.
5)NGC 1410 ve NGC 1409: çarpışan galaksilerdir. Galaksiler kütleçekimsel olarak birbirine bağlı olduklarından en sonunda birleşeceklerdir.
6) NGC 1514: kristal küre bulutsusudur. 1790 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir.
7) NGC 1435: Merope (Tapınak) bulutsusudur. Ülker takımyıldızında bulunan dağnık bir yansıma bulutsusudur. Şüpheli bir süpernova kalıntısıdır. Alman astronom Wilhelm Tempel tarafından keşfedilmiştir.
Ayrıca NGC1647, NGC1817, NGC1807 açık yıldız kümeleride bulunmaktadır.
Boğa Takımyıldızındaki Meteor Yağmurları:
1)Taurids; kuzey ve güney olmak üzere iki kola ayrılır.
a)Kuzey Taurids;meteor yağmurunun meydana geldiği ana gövde"2P/Encke" kuyrukluyıldızıdır (8) Kuzey Taurids yıllık meteor yağmuru 10 eylül- 20 Kasım tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi:10 Ekimdir.
b) Güney Taurids; meteor yağmurunun meydana geldiği ana gövde "2004TG10" asteroididir. Apollo grubundan dünyaya yakın ve tehlike arzeden bir asteroittir. 2004 yılında keşfedilmiştir.
Güney meteor yağmuru 20 ekim-10 aralık tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 12 kasımdır. Boğa takımyıldızında bir yıl boyunca toplam 28 göktaşı yağmuru meydana gelmektedir.
İkizler (Gemini) Takımyıldızı: