İlkçağ filozofları tüm varlıkların temelinde yer alan nedir sorusundan yola çıkarak başlangıcı sağlayan ilk maddeye "Arkhe" adını verir. Söz konusu arkheye Thales; "su", Anaximenes; "hava", Herakleitos; "ateş" der. Empedokles bu 3 arkheye "toprak" arkhesini ekleyerek evrenin ana maddesini bu 4 arkhenin birlikte oluşturduğunu söyler. Platon bu 4 unsuru savunur ancak Aristoteles bu 4 arkheyi sistemleştirerek doğa bilimlerinde kabul edilen bir görüş haline getirir. Aristo'nun felsefi görüşünde evren "Ay üstü" ve "Ay altı" olmak üzere ikiye ayrılır. Ay üstü sonsuzluğu simgelediğinden orada oluş yani kevn (generation) ve bozulma yani fesat (corruption) yoktur. Ay üstünde sadece tek bir unsur vardır. Gözle görülmeyen ama evreni dolduran bu unsura "Esir" adını verir (1) Esir gibi akışkan bir töz olmadan atomların boşlukta yüzemeyeceklerini belirtir. Ayrıca İbn Sina'da boşluk olmadan hiç bir şeyin bölünemeyeceğini ve çoğalamayacağını savunur. Daha sonra bu görüşe Descartes ve Newton'da iştirak eder. Hatta Faraday ve Maxwell de bu görüşü çeşitli şekillerde pekiştirir. Hepsi de ışık, ısı, elektrik vb.nin titreşebilmeleri için bir ortama ihtiyaç duyduğu fikrinde birleşir (2) Bazıları bu özel ortama esir veya ether derken bazıları akışkan töz veya boşluk der. Hintli filozoflar ise hiçlik olarak adlandırır. Hiçlik (esir) uzay öğesine sıkışır. Hiçlikten ilk olarak hava ayrışır, havayı ateş, ateşi su ve suyu da toprak öğesi izler. Aztekler ise bu 4 öğenin her birinin Dünya'nın bir çağına karşılık geldiğini, su çağının tufanla, toprak çağının depremle, hava çağının rüzgarla, ateş çağının da yangınla sonlandığını belirtir.

Ay altında ise birden fazla unsur bulunur. Bunlar hava, ateş, su ve toprak arkhelerinin birbiriyle olan ilişkisinden ortaya çıkan çeşitliliktir. Burada oluş ve bozuluş bir arada devinir. Esirden mutlak ağır olan toprak aşağıya doğru, mutlak hafif olan ateş yukarıya doğru, görece ağır ve hafif olan hava ile su ise ateş ve toprak arasında hareket eder. Bu 4 arkhe esirden çıktıktan sonra belirli oranlarda birbirini etkiler, birbiriyle karışır ve varlıkları oluşturur. Hepsi birbirine dönüşebilir fakat birbirlerin içinde yok olup gitmezler. Evren (makro-kozmos) ve insan (mikro-kozmos) yapı taşları olan bu 4 arkhenin birbiriyle olan ilişkisi tüm yaşam örüntülerinin mimarıdır.

Şekil 1;  Esirden çıkan 4 arkenin sembolü.

Söz konusu 4 arkhe aynı zamanda sıcak -soğuk -nemli ve kuru özelliklerle bağlantılıdır. İbn Sina bu 4 unsurun tüm cisimlerin terkibine girdiğini söyleyerek ateşin sıcak ve kuru, havanın sıcak ve nemli, suyun soğuk ve nemli, toprağın ise soğuk ve kuru olduğunu belirtir. Sıcak ve hafif olanın yönü yukarıya doğru iken, soğuk ve ağır olanın yönü aşağıya doğrudur der. Ayrıca oluşan her şeyin bozuluşa uğradığını ve hiç bir şeyin aynı kalmadığını belirtir.

Şekil 2; Arkhelerin sıcak, soğuk ,nemli, kuruluk bağlantısını gösterir.

İlkçağ ve ortaçağ düşünürlerinin arkhe olarak nitelediği bu 4 temel unsurun astrolojik terminolojideki karşılığı "element" dir. Arkelerin tarihçesini özetledikten sonra element sözü ile devam etmek daha uygun olacaktır.

Astrolojik çerçevede 4 elementin burçlara dağılımı ise şöyledir;

1) Ateş elementi; Koç - Aslan - Yay burçları,

4) Toprak elementi; Boğa - Başak - Oğlak burçları.

3) Hava elementi; İkizler - Terazi - Kova burçları

4) Su elementi; Yengeç - Akrep - Balık burçları,

 (Devam edecek...)

Dipnot;

(1) Esir (ether) 5.element olarak kabul eden görüşler de mevcuttur.

(2) 1881 yılında Michelson ve Morley adlı iki fizikçi yaptıkları bir deneyle evrende ether adı verilen bir nesnenin bulunmadığını savundular. Einstein da özel bağıntılık kuramının böyle bir varsayımı desteklemediğini öne sürdü. Filozoflar ve teozoflar ile bilim insanlarının bu kavrama yükledikleri anlam farklı olduğundan bu konuda bir fikir birliği bulunmamaktadır.

Kaynakça;

1) Nazan Öngiden- Yıldızlardaki Malzemedir Harcımızda Varolan

2) Franklyn Sills - Polarite Terapisi ( Dr. R. Stone'nın polarite tedavisi üzerine)

3) Stephen Arroyo - Astroloji, Psikoloji & Dört Element

4) Ümral Deveci - Dede Korkut Anlatılarında Doğa ve Kültür

5) İbn Sina - Oluş ve Bozuluş

6) Orhan Hançerlioğlu - Felsefe Sözlüğü

7) Joseph Campbell - Kahramanın Sonsuz Yolculuğu

8) Platon - Timaios